Menu

Porodična penzija

Autor - Milan Predojevic | Pravnik odgovara

Ovde si:
Početna
Svi tekstovi
Porodična penzija

oct 22

2

porodicna_penzija

Porodična penzija je pravo koje proizilazi iz socijalnog osiguranja. Ko ima pravo na porodičnu penziju i kako se ta prava ostvaruju, detaljno objašnjavamo u nastavku.

Pravo na porodičnu penziju-pravo iz socijalnog osiguranja

Pravo na porodičnu penziju je važnopravo iz penzijsko-invalidskog osiguranja, jednog od tri vrste socijalnog osiguranja. Socijalno osiguranje, funkcionišućina principu obaveznosti (doprinose za to osiguranje plaćaju svi radni ljudi) i solidarnosti (doprinose uplaćuju svi, a prava ostvaruju samo osiguranici kod kojih nastupi neki od socijalnih rizika), obezbeđuje zdravstvenu zaštitu i materijalnadavanja u slučaju nastanka pojedinih socijalnih rizika, kao sto su bolest, starost, invalidnost, smrt i nezaposlenost.Socijalno osiguranje može biti dobrovoljno, ali je najvećim delom obavezno. Kod obaveznog socijalnog osiguranja postoji zakonska obavezasvih radno angažovanih lica da uplaćuju doprinose osiguranja u odgovarajuće fondove, iz kojih se potom finansira ostvarivanje prava iz socijalnog osiguranja, kao što su prava na zdravstvenu zaštitu, penziju itd. U pravnom sistemu Republike Srbije postojetri vida obaveznog socijalnog osiguranja:

U ovom tekstu akcenat je na pravu na porodičnu penziju, što je pravo iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Ko sve ima pravo na porodičnu penziju

Sistemski zakon u oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja jeste Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju, prema kojem osigurana lica i članovi njihovih porodica mogu ostvariti sledeće vrste penzija:

za slučaj starosti – starosnu penziju
za slučaj invalidnosti – invalidsku penziju
za slučaj smrti – porodičnu penziju i naknadu pogrebnih troškova

Pravo na starosnu i invalidsku penziju pripada pojedincu i prestaje prilikom njegove smrti, ali se pod određenim uslovima ona nastavlja isplaćivati srodnicima (najčešće preživelom bračnom drugu ili potomcima) kao porodična penzija. Stoga se može reći da je porodična penzija vid socijalne zaštite lica posebno materijalno ugroženih smrću bliskog člana porodice koji ih je izdržavao, a koji je u momentu smrti bio penzioner, ili je ispunjavao uslove za penziju, odnosno imao određeni broj godina staža osguranja. Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice:

1) umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu, prevremenu starosnu penziju ili invalidsku penziju; ili

2) umrlog korisnika starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije.

Ukoliko je uzrok smrti povreda na radu ili profesionalno oboljenje, članovi porodice umrlog osiguranika stiču pravo na penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.

Pravo na porodičnu penziju, samo u slučaju smrti osiguranog lica koja je posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, mogu ostvariti i članovi porodice: lica na školovanju koja obavljanju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga do navršenih 26 godina života; lica na stručnom osposobljavanju preko Nacionalne službe za zapošljavanje; učenika i studenata kada se nalaze na obaveznom proizvodnom radu i profesionalnoj praksi; lica na izdržavanju kazne zatvora dok rade u privrednoj jedinici ustanove za izdržavanje kazne zatvora i na drugom mestu rada; lica koja obavljaju poslove po osnovu ugovora o volonterskom radu. Dakle, jedino ako je smrt navedenog lica nastupila kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, članovi njegove porodice stiču pravo na porodičnu penziju, i to bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.

Članovima porodice umrlog osiguranika, u smislu ostvarivanja prava na porodičnu penziju smatraju se:

1) bračni drug;

2) deca (rođena u braku ili van braka ili usvojena, pastorčad koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao, unučad, braća i sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao);

3) roditelji (otac i majka, očuh i maćeha i usvojioci) koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao.

Pravo na porodičnu penziju može ostvariti i bračni drug iz razvedenog braka ako mu je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.

Kada je izdržavanje uslov za sticanje prava na porodičnu penziju (pastorčad, unučad, braća i sestre i druga deca,otac i majka, očuh i maćeha i usvojioc), smatra se da je umrli osiguranik, odnosno korisnik prava na penziju izdržavao člana porodice ako ukupni mesečni prihodi člana porodice ne prelaze iznos najniže penzije, u prethodnom kvartalu. U prihode ne uzima se: dodatak na decu, roditeljski dodatak, materijalno obezbeđenje porodice, porodična penzija ostvarena po drugom roditelju, novčana naknada po osnovu pomoći i nege, novčana naknada za telesno oštećenje, primanja po osnovu nagrada, otpremnina zbog odlaska u penziju, kao i primanja po osnovu učeničkog i studentskog standarda.

Važno je naglasiti da u zakonu postoji podela članova porodice na uže i šire. Članovima uže porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, smatraju se bračni drug i deca (rođena u braku ili van braka ili usvojena, pastorčad i unuci). Članovima šire porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava smatraju se roditelji (otac, majka, očuh, maćeha i usvojioci), braća, sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao. Ova podela je važna zato što članovima šire porodice pripada pravo na porodičnu penziju ako nema članova uže porodice, a ako ih ima – samo kada porodična penzija koja pripada članovima uže porodice ne dostigne pun iznos osnova od koga se određuje visina porodične penzije.

Pravo preživelog bračnog druga na porodičnu penziju

Udova stiče pravo na porodičnu penziju:

1) ako je do smrti bračnog druga, navršila 53 godine života (ako do smrti bračnog druga nije navršila 53 godine života, ali je navršila 45 godina života, stiče pravo na porodičnu penziju kad navrši 53 godine života); ili

2) ako je, do smrti bračnog druga, ili u roku od jedne godine od dana smrti bračnog druga, postala potpuno nesposobna za rad; ili

3) ako je, posle smrti bračnog druga, ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom bračnom drugu, a udova obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udova koja u toku trajanja prava po osnovu toga što obavlja roditeljsku dužnost prema deci koja imaju pravo na porodičnu penziju postane potpuno nesposobna za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost.

Ukoliko udova u toku trajanja prava na porodičnu penziju stečenog po osnovu toga da je postala potpuno nesposobna za rad, odnosno po osnovu toga da obavlja roditeljsku dužnost prema detetu koje je nasledilo porodičnu penziju iza oca, navrši 53 godine života, trajno zadržava pravo na porodičnu penziju. Udova kojoj pravo na porodičnu penziju prestane pre navršenih 53, ali posle navršenih 45 godina života može ponovo ostvariti pravo kad navrši 53 godine života.

Udovac stiče pravo na porodičnu penziju:

1) ako je do smrti bračnog druga, navršio 58 godina života; ili

2) ako je, do smrti bračnog druga, ili u roku od jedne godine od dana smrti bračnog druga, postao potpuno nesposoban za rad; ili

3) ako je, posle smrti bračnog druga, ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom bračnom drugu, a udovac obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udovac koji u toku trajanja prava po tom osnovu postane potpuno nesposoban za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost.

Udovac koji u toku trajanja prava na porodičnu penziju stečenog po osnovu toga da je postao potpuno nesposoban za rad, odnosno po osnovu toga da obavlja roditeljsku dužnost prema detetu koje je nasledilo porodičnu penziju iza majke, navrši 58 godina života, trajno zadržava pravo na porodičnu penziju.

Ako je umrli osiguranik Ili umrli korisnk starosne ili invalidske penzije u trenutku zaključenja braka navršio 65 godina života (muškarac), odnosno 60 godina (žena), bračni drug može steći pravo na porodičnu penziju samo pod uslovom da sa preminulim supružnikom ima zajedničko dete ili da je brak trajao najmanje dve godine.

Pravo deteta na porodičnu penziju

Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do navršenih 15 godina života.

Posle navršenih 15 godina života dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do završetka školovanja, ali najdocnije do navršenih:

1) 20 godina života, ako pohađa srednju školu;

2) 26 godina života, ako pohađa visokoškolsku ustanovu;

Pravo na porodičnu penziju detetu može biti produženo zbog nesposobnosti za samostalan život i rad, privremeno ili trajno, ako se o tome izjasni nadležni organ veštačenja.

Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, ako je ta nesposobnost nastala do uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju (15-20-26 godina). Dete će imati isto pravo i ako je nesposobnost nastala posle uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju, ali pre smrti osiguranika odnosno korisnika prava, pod uslovom da ga je osiguranik odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti.

Detetu kome je školovanje prekinuto zbog bolesti, pravo na porodičnu penziju pripada i za vreme bolesti do navršenih 20 godina života, ako pohađa srednju školu, odnodno 26 godina života, ako pohađa visokoškolsku ustanovu, kao i iznad tih godina, ali se isplata penzije produžava najviše za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od školovanja.

Detetu kome je školovanje prekinuto zbog upućivanja na odsluženje vojnog roka u skladu sa propisima kojima se uređuje vojna obaveza, pravo na porodičnu penziju pripada i za vreme odsluženja vojnog roka, a najduže do navršene 27 godine života.

Pravo roditelja koje je osiguranik izdržavao na porodičnu penziju

Pravo na porodičnu penziju pripada i roditeljima (otac i majka, očuh i maćeha i usvojioci) koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao. Roditelj (otac i majka, očuh i maćeha i usvojilac) koga je osiguranik odnosno korisnik prava, u skladu sa zakonom izdržavao do svoje smrti stiče pravo na porodičnu penziju ako je do smrti osiguranika odnosno korisnika prava:

1) navršio 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života; ili

2) postao potpuno nesposoban za rad

Iznos porodične penzije

Porodična penzija određuje se od starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije koja bi umrlom osiguraniku pripadala u času smrti, odnosno od penzije koja je korisniku pripadala u času smrti, u procentu koji se utvrđuje prema broju članova porodice koji imaju pravo na tu penziju, i to:

1) ako penzija pripada samo članovima uže porodice ili samo članovima šire porodice umrlog osiguranika odnosno korisnika prava određuje se u sledećim procentima:

– za jednog člana 70%;

– za dva člana 80%;

– za tri člana 90%;

– za četiri člana ili više članova 100%.

2) ako penzija pripada i članovima uže porodice i članovima šire porodice umrlog osiguranika odnosno korisnika prava, najpre se članovima uže porodice određuje porodična penzija po napred navedenim procentima, a članovima šire porodice pripada ostatak do iznosa starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije.

Ako pravo na porodičnu penziju imaju bračni drug i razvedeni bračni drug umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, određuje se jedna porodična penzija u visini koja pripada za jednog člana porodice i deli se u jednakim iznosima.

Porodična penzija iza lica koja su bila uključena u penziono osiguranje i sama sebi uplaćivala doprinose određuje se u iznosu od 100% penzije koja bi osiguraniku pripadala u času smrti.

Kao najmanji osnov za određivanje porodične penzije uzima se starosna penzija, prevremena starosna penzija umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, određena za penzijski staž od 20 godina.

Ukupan iznos porodične penzije ne može preći najviši iznos starosne, prevremene starosne penzije odnosno invalidske penzije.

Deca bez oba roditelja imaju pravo, pored porodične penzije po jednom roditelju, i na porodičnu penziju po drugom roditelju. Kad se te dve penzije saberu, iznos ne može preći najviši zakonski iznos penzije.

Postupak ostvarivanja prava na porodičnu penziju

Pravo na porodičnu penziju se ostvaruje kod Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje, a postupak za ostvarivanje prava pokreću članovi porodice preminulog osiguranika.

Zahtev se podnosi filijali prema mestu prebivališta umrlog korisnika penzije. U obrascu zahteva su već navedeni dokazi potrebni za odlučivanje. Kada se pravo na porodičnu penziju ostvaruje po osnovu nesposobnosti za samostalan život i rad , uz zahtev se mora priložiti i originalna medicinska dokumentacija (ili njena overena fotokopija, s tim da se overa fotokopije može obaviti i u Penzionom fondu kod podnošenja zahteva). Po prijemu zahteva, prvostepeni organ koji vodi postupak predmet dostavlja Organu veštačenja fonda, koji na osnovu medicinske dokumentacije i ličnog pregleda daje Nalaz, mišljenje i ocenu o postojanju nesposobnosti za samostalan život i rad. Po obavljenom veštačenju predmet se vraća prvostepenom organu na dalji postupak i odlučivanje o pravu na porodičnu penziju.

Korisne informacije

Pravo na pordičnu penziju ne zastareva.

Porodična penzija može biti ponovo aktivirana čak i u slučaju kada nastupi pauza u njenom isplaćivanju usled neispunjavanja uslova nekoga od članova primarne porodice

Deca starija od 15 godina jednom godišnje donose potvrde o školovanju, odnosno potvrde o upisanoj godini na visokoškolskoj ustanovi.

Udovice ili udovci ne gube porodičnu penziju ako sklope novi brak.

Penziju možete primati na tekući račun, na šalteru isporučne pošte (bez troškova u vezi sa isplatom), na račun ustanove u kojoj je korisnik smešten, na devizni račun (korisnici koji imaju prebivalište van teritorije Republike Srbije) i preko ovlašćenih lica (ovlašćenje važi godinu dana i može se obnoviti).

Penzioner je dužan da prijavi promenu adrese, kao i druge promene koje su od uticaja na pravo.

Ako je preminuli radio i u inostranstvu, uključujući i bivše jugoslovenske republike, o pravu na taj deo penzije odlučiće se po propisima te zemlje.

Ukoliko je imao potvrđen staž u bivšim jugoslovenskim republikama, potrebno je priložiti potvrdu ili listing sa registrovanim podacima.

Porodični penzioner može ući u osiguranje (biti radno angažovan) po ugovoru o delu ili autorskom ugovoru, s tim da mesečna ugovorena naknada mora biti niža od iznosa najniže osnovice u osiguranju zaposlenih, važeće u momentu uplate doprinosa, odnosno mora biti niža od minimalne zarade.

Podelite

O autoru: Milan Predojevic

Diplomirao na Pravnom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu. Ima dugogodišnje radno iskustvo u oblasti radnog prava i socijalnog osiguranja. Svakodnevni kontakt sa građanima koji su u potrazi za poslom ili menjaju radno mesto pružio mu je uvid u probleme sa kojima se uglavnom susreću. Siguran je da njegovo lično profesionalno iskustvo može da pomogne u pronalaženju odgovora na pitanja koja kandidati na sajtu najčešće postavljaju

Tekstovi iz iste kategorije

Osnovne razlike između otkaza i sporazumnog prestanka radnog odnosa

Zašto preduzetnici gase radnje i u kojim delatnostima

Prijavi se i postavi komentar

(2) komentari

Danijela Marković 14. 05. 2020.

Dobar dan, pišem vam iz Zaječara i molim za savet i mišljenje, jer neznam kome da se obratim. E, ovako, samohrana sam majka i imam ćerku sa posebnim potrebama, ima 24godina i pohađala je specijalnu školu. Leči se na neuropsihijstriji, pije lekove i bez njih ne može, lišena je preko suda i oduzeta joj je radna sposobnost, ja sam njen pratilac i staratelj, ne može da se brine i stara o sebi sama, ja je čuvam a pored nje sam i ja sprečena i ne mogu da se zaposlim zbog nje. Do pre 20 dana živeo je moj otac sa nama i izdržavao nas je on od njegove penzije, pošto je on umro dali moja ćerka ima prava da nasledi od dede porodičnu penziju. Neznam kakvi su zakoni i kome se obratiti. Unapred zahvalna.

Milan Predojevic 15. 05. 2020.

Poštovana Danijela
Prema Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije. Članovima porodice umrlog korisnika prava smatraju se, između ostalih i unučad koju je korisnik prava izdržavao. Prema navedenom, mišljenja sam da bi Vaša kćerka mogla da ostvari pravo na porodičnu penziju iza pokojnog dede ako dokažete u postupku da je ona kao unuka izdržavana od dede, iz njegove penzije kao jedinog prihoda domaćinstva. Ukoliko ipak u postupku ne dokažete navedeno (što ne verujem da će se desiti jer ne bi trebalo da bude problema oko dokazivanja da niste imali drugih prihoda osim penzije Vašeg oca) i ne ostvarite pravo na porodičnu penziju, podnesite zahtev Centru za socijalni rad radi ostvarivanja socijalne pomoći, s obzirom da nemate prihoda i da je Vaša kćerka radno nesposobna.
Pozdrav